Wonen en wonen in Duitse stadscentra wordt steeds populairder. De ruimte in het centrum van de steden is beperkt. Maar er zijn mogelijkheden. Paolo Fusi, hoogleraar stedenbouw aan de HafenCity University Hamburg, legt ons uit hoe leefruimte kan worden gecreëerd die zich ook aanpast aan de snelle veranderingen in onze behoeften.
Onze levensbehoeften en eisen veranderen, en steeds sneller: nieuwe werkcontexten, verschillende gezinsopstellingen - hiervoor hebben we flexibele appartementen nodig, kamers die zich aan ons kunnen aanpassen, bijvoorbeeld modulaire huizen. Voor de internationale bouwtentoonstelling in Hamburg ontwierpen het architectenpaar Stefanie Ammann Fusi en Paolo Fusi het prototype van een appartementengebouw uit modules. De basis is een industrieel geprefabriceerde constructie met open ruimtes, vergelijkbaar met een loft. De basiseenheid is 45 vierkante meter groot en kan worden gecombineerd met andere elementen. Door een grote plafondoverspanning kunnen de kamers door scheidingswanden of slimme inrichting keer op keer anders worden gebruikt. Het Hamburgse huis genaamd "Case Study # 1" biedt zes appartementen tussen 45 en 140 vierkante meter bruikbare ruimte.Het project kwam naar voren als het winnende ontwerp in een ontwerpwedstrijd die werd gesponsord door de IBA en de stad Hamburg. In Pfullingen, Schwaben, zijn onlangs twee vervolgprojecten afgerond.
Professor Fusi, wat zit er achter uw idee van het modulaire huis?
Professor Fusi: We wilden een type ontwikkelen waarmee meergezinswoningen gebouwd kunnen worden voor duurzame stedelijke verdichting, die vrijheid en flexibiliteit bieden en tegelijkertijd tuinen of ruime terrassen hebben. We wilden heel verschillende manieren van leven en behoeften combineren in één huis. En het ging om meer kwaliteit voor de gebouwen. Tegelijkertijd wilden we een solide constructie voor een betaalbare prijs. De knowhow van de prefab woningindustrie en de nieuwe technische ontwikkelingen in prefabricage zijn belangrijk voor ons. Dit verkort de bouwtijden en leidt tot minder verstoringen en kosten tijdens de bouw.
De kern van casestudy # 1: het trappenhuis.
Waarom is deze flexibiliteit zo belangrijk?
De levensplannen van mensen in onze huidige samenleving zijn heel verschillend en veranderen vaak heel snel. De leefruimtes moeten zich kunnen aanpassen aan veranderende behoeften in de dagelijkse routine of generatiewisselingen.
Hoe kan een appartement zich aanpassen?
Hiervoor hebben we een systeem ontwikkeld dat een zeer solide draagconstructie biedt: massieve buitenmuren, een massieve kern voor toegang met trappen en liften en geminimaliseerde schachten voor installatietechniek. Er zijn ook de natte cellen en badkamers, evenals de hoeken voor de keukens. Dat geeft een solide kader. De resterende ruimte van het appartement kan dan, net als in een loft, heel open en flexibel door de bewoners worden ontwikkeld.
Open loft-achtige modules gerangschikt rond een enorme trap: Case Study # 1, het winnende huis van de Smart Price-wedstrijd op de Hamburg International Building Exhibition 2013.
Hoe verloopt deze verdeling?
In onze lofts kun je werken met lichte scheidingswanden, met meubels als roomdividers of met textielelementen, en zo steeds weer andere kamers of nissen creëren. Dat scheelt ruimte. Er zijn veel meer mogelijkheden dan in een conventioneel appartement. We wilden voortbouwen op traditionele woonvormen: in het verleden waren de kamers voor bewoning op de dag dat je elkaar ontmoette meestal ruim. De slaapkamers en retraites waren vrij klein.
In de lofts kun je werken met lichte scheidingswanden, met meubels als roomdividers of met textielelementen, zo creëer je keer op keer verschillende kamers of nissen.
Betekent dat dat appartementen weer compacter kunnen worden, dat we minder vierkante meters nodig hebben?
Een royale leefruimte is logisch voor bepaalde levensstijlen. Maar voor een duurzaam gebruik van energie en materialen moeten we bedenken of we in de toekomst met minder woonruimte kunnen rondkomen. Dat hoeft geen beperking te zijn. Omdat verschillende woonfuncties gemakkelijk op verschillende tijdstippen op dezelfde plek kunnen plaatsvinden. Sommige vrijetijdsactiviteiten kunnen ook worden verplaatst naar de openbare ruimte van de stad, waar we ook van willen genieten. Als je zo leeft, heb je minder eigen ruimte nodig om je goed te voelen. Het gaat om intelligent gebruik van leefruimte, niet om veel vierkante meters. Minder ruimte betekent ook minder onderhoud, minder energieverbruik en lagere kosten.
Modelnederzetting: Een tuinstad kan ook gerealiseerd worden met het modulesysteem: Ontwerp van Fusi en Ammann voor een nederzetting op Osterfeld in Hamburg.
Zijn uw appartementen ook flexibel over een levensduur van decennia?
Dit werkt voornamelijk door het concept met verschillende modules waaruit een appartement bestaat: Als de kinderen het huis verlaten om te studeren of te werken, heb je meestal niet zoveel woonruimte meer nodig. De modules in de kinderkamer zijn relatief eenvoudig te gebruiken - bijvoorbeeld in een studeerkamer. Veel van onze appartementen hebben ook twee entrees. U kunt dus eenvoudig een module scheiden en er een apart appartement van maken. U kunt zelfs een deel van het appartement dat niet langer nodig is, verhuren of verkopen. Voor ouderen is dit vaak een grote opluchting.
Hebben onze steden zo'n flexibiliteit zelfs nodig?
We kunnen goed leren van het verleden. Zo zijn kamers in appartementen uit de wilhelminische tijd bij uitstek geschikt voor heel veel verschillende doeleinden: voor wonen, als dokterspraktijk of als kantoor. Deze ruimtes zijn neutraal. We bieden zoveel flexibiliteit met de loftachtige kamers. Er is ook een tweede niveau: omdat we tegenwoordig vaak op iets nieuws moeten reageren, moet de grootte van een appartement ook aanpasbaar zijn. Dit is zelfs interessant voor investeerders omdat in ons systeem zowel de grootte als de indeling van het appartement eenvoudig kan worden aangepast aan de eisen van de markt. De grootte van de appartementen waar tegenwoordig vraag naar is, kunnen veranderen. Als je daar als investeerder relatief gemakkelijk op kunt reageren, dan is dat een voordeel. Dergelijke appartementen zijn gemakkelijker te verhuren.
Ontwerp: In Hamburg / Neugraben-Fischbeck worden meergezinswoningen met etage- en maisonnette-appartementen en rijtjeshuizen in modulaire opbouw rond een plein gebouwd.
Wat kost het?
Het uitbouwen van de kamers als vliering bespaart bouwkosten doordat er geen kamerwanden, deuren en losse verwarmings- en ventilatie-elementen geplaatst hoeven te worden. Bij een conventionele scheiding van de kamers, wat met ons systeem sowieso mogelijk is, ontstaan extra kosten.
Is prefabricage geen zware beperking voor het ontwerp van een huis?
Een beetje ja, want de architect moet zich aan bepaalde patronen houden. Maar tegenwoordig zijn er veel manieren om deze normen in geprefabriceerde woningbouw te variëren. Dit laten we momenteel zien met diverse nieuwbouwprojecten. Zo kan het uitwendige ontwerp heel vrij aangepast worden aan de lokale omstandigheden: in Hamburg hebben we een houten gevel, in Pfullingen is de buitenhuid van metaal. We kunnen ook buiten bouwen met klinkersteen of met gips. Wij gebruiken geen composietsystemen of petroleumproducten voor de gevel of isolatie, maar gebruiken natuurlijke materialen en zorgen ervoor dat de materialen hergebruikt kunnen worden.
Voor welk type woning is uw systeem geschikt?
We hebben tot nu toe geëxperimenteerd met verschillende typen: appartementsgebouwen, herenhuizen, grotere twee-onder-een-kapwoningen en herenhuizen over meerdere verdiepingen. Ook in heel verschillende contexten, op braakliggende terreinen en in nieuwbouw.
Zou uw systeem kunnen bijdragen aan de snel toenemende vraag naar nieuwe stedelijke woningen?
Ik denk het wel. Maar in steden als Hamburg of Berlijn hebben we elk ongeveer tienduizend nieuwe appartementen nodig - elk jaar. Dit is zelfs bij de industriebouw erg ambitieus.
