Iedereen die voor een fotovoltaïsche installatie in de eerste plaats afhankelijk is van eigen verbruik in plaats van terugleververgoedingen, heeft een energieopslagsysteem nodig. In een interview legt de kostencheckdeskundige uitgebreid uit welke kosten te verwachten zijn voor elektriciteitsopslag en hoe de kosten het beste kunnen worden ingeschat.
Vraag: Een heel algemene vraag gesteld: is een elektriciteitsopslag zelfs de moeite waard?
Kostencheck-expert: Dat is een goede vraag, die overigens niet zo eenvoudig te beantwoorden is als je in detail gaat. Veel hangt hier af van de PV-installatie en de juiste dimensionering - anders is het misschien (financieel) niet de moeite waard.
In principe heeft u met een PV-installatie meerdere mogelijkheden:
- ze zijn zo gedimensioneerd dat de opgewekte elektriciteit onder het eigen verbruik ligt en ze worden alleen gebruikt om de bestaande elektriciteitskosten te verlagen
- ze zijn zo gedimensioneerd dat ze meer opwekken dan hun eigen verbruik en het overschot wordt aan het openbare net toegevoerd
- ze worden zo dicht mogelijk bij het normale verbruik gedimensioneerd en de schommelingen in opwekking in de tijd worden gecompenseerd door middel van een elektriciteitsopslagsysteem als soort bufferopslag, zodat er altijd voldoende elektriciteit beschikbaar is
Alleen al hier kunt u zich lang afvragen welke oplossing in het algemeen de meest economische is. Dat vergt al veel rekenwerk.
In de praktijk is methode 1 (dimensionering naar behoefte) echter zelden zinvol. De (ook economische) zin van een PV-systeem ligt in het feit dat je zo onafhankelijk mogelijk wordt van de lokale elektriciteitsleverancier.
Je kunt natuurlijk een heel klein PV-systeem installeren om je elektrische auto en de twee e-bikes op te laden - of dit economisch zinvol is, blijft een open vraag.
De beslissing tussen de andere twee methoden is wat lastiger: feed-in-tarief of eigen consumptie?
De meeste experts hebben tegenwoordig de neiging om mensen te adviseren om hun eigen elektriciteit te gebruiken - de gegarandeerde teruglevertarieven zijn nu zo laag dat teruglevering niet echt de moeite waard is.
Een energieopslagsysteem is meestal de moeite waard
Je moet er rekening mee houden dat de teruggeleverde kWh tussen 8,18 cent en 11,83 cent kost (voor systemen die vanaf 1 oktober 2018 online gaan), afhankelijk van waar het systeem is opgesteld. Daarnaast moet u belastingen (inkomstenbelasting) aftrekken voor de elektriciteit die u zelf opwekt. Als je daarentegen één kWh elektriciteit van het openbare net nodig hebt (omdat je het overschot al hebt ingeleverd), moet je net geen 30 cent per kWh betalen. Als je dat in perspectief plaatst, is het model het niet echt waard.
Als je de benodigde elektriciteit zelf opwekt en pieken opslaat met een elektriciteitsopslagsysteem, zal dit in de meeste gevallen zuiniger zijn.
Bovendien zijn de prijzen voor elektriciteitsopslagsystemen de afgelopen jaren aanzienlijk gedaald en is, vooral voor lithium-ion-opslagsystemen, nu van jaar tot jaar een aanzienlijke prijsdaling waar te nemen. Tegelijkertijd is het aantal verkochte elektriciteitsopslageenheden de afgelopen jaren sterk gestegen (bijna 50% van de eigenaren van nieuw geïnstalleerde PV-systemen is nu afhankelijk van elektriciteitsopslageenheden) - dit betekent dat in de toekomst nog lagere prijzen kunnen worden verwacht.
Vraag: Wat kosten elektriciteitsopslagsystemen in het algemeen?
Kostencheck-expert: Het is in het algemeen niet zo eenvoudig te beantwoorden - dat hangt natuurlijk altijd af van de grootte van het elektriciteitsopslagsysteem en het gekozen model.
Voor de meeste gangbare huishoudelijke apparaten kunt u echter - afhankelijk van de opslagcapaciteit - grofweg rekenen tussen ongeveer 5.000 euro en 15.000 euro .
De kosten zijn zo verschillend omdat de optimale dimensionering van het elektriciteitsopslagsysteem altijd afhankelijk is van het type en de grootte van het PV-systeem en de individuele behoeften.
Om dat iets beter te zeggen in relatie tot de opslagcapaciteit, kan men ook zeggen dat de kosten rond de € 1.000 - € 1.800 per kWh opslagcapaciteit liggen .
Deze prijzen gelden voornamelijk voor Li-Ion opslagsystemen - loodopslagsystemen zijn de afgelopen jaren bijna volledig uit de markt verdrongen en spelen momenteel nauwelijks meer een rol.
Dit geldt in principe voor de aankoopprijs, maar dat is niet het laatste woord, vooral niet als het om de praktijk gaat.
Maar allereerst een klein voorbeeld van kosten uit de praktijk
Voor ons zonnestelsel willen we een elektriciteitsopslagsysteem met 6 kWh opslagcapaciteit aanschaffen.
| Post | prijs |
|---|---|
| Elektriciteitsopslag (aankoopprijs) | 5.931 EUR |
| vooruitgang | 0 EUR |
| totale prijs | 5.931 EUR |
| Aanschafkosten per kWh opslagcapaciteit | 988 EUR per kWh opslagcapaciteit |
Dit zijn natuurlijk alleen de kosten van een specifiek apparaat. Ook in andere gevallen kunnen de acquisitiekosten anders zijn.
Zoals ik al zei, gaat het hier alleen om de aankoopprijs. Financiering kon niet worden verkregen omdat we met ons systeem niet voldoen aan de vereisten voor overheidsfinanciering.
Vraag: Van welke criteria zijn de kosten voor elektriciteitsopslag doorgaans afhankelijk?
Kostencheck-expert: er zijn slechts vier bijzonder belangrijke factoren als we het hebben over de aankoopprijs:
- het betreffende apparaat (model, fabrikant)
- de opslagcapaciteit
- de opslagtechnologie (tegenwoordig bijna uitsluitend Li-ion-opslag)
- een mogelijke financiering
Hierdoor kunt u de prijs voor de aankoop relatief nauwkeurig bepalen.
Vraag: Eerder werd gezegd dat het niet alleen om de aankoopprijs gaat - hoe moet dat worden begrepen?
De aanschaf van het opslagapparaat vormt slechts een deel van de totale kosten
Kostencontrole expert: Precies, de aanschafprijs van de elektriciteitsopslag is altijd maar de helft van de strijd.
Kortom, het is veel logischer om de kosten voor een opgeslagen kWh voor het betreffende apparaat te berekenen. Op deze manier kunnen verschillende elektriciteitsopslagsystemen ook worden vergeleken in termen van hun economische efficiëntie.
Vraag: Welke dingen zijn van invloed op de kosten van de opgeslagen kWh?
Kostencheck expert: Allereerst natuurlijk de aanschafprijs voor het elektriciteitsopslagsysteem.
Dan moet u rekening houden met de volgende zaken:
- de toegestane ontladingsdiepte van het apparaat (DoD)
- de resulterende werkelijk bruikbare capaciteit
- de efficiëntie van het elektriciteitsopslagsysteem
- het individuele systeemrendement (afhankelijk van waar en hoe het elektriciteitsopslagsysteem in het totale systeem moet worden geïntegreerd)
- de snelheid van zelfontlading
- het aantal mogelijke laadcycli
Als je met al deze kosten rekening houdt, ziet het resultaat van een selectie er vaak significant anders uit. Apparaten met een lage aanschafprijs zijn vaak niet per se de goedkoopste, maar op lange termijn zelfs relatief erg duur.
Vraag: In hoeverre spelen de afvoerdiepte en de benuttingscapaciteit een rol in de prijs?
Expert kostencontrole: met verschillende opslagtechnologieën zijn er behoorlijk verschillende maximale ontladingsdiepte (DoD).
Loodopslagsystemen hebben bijvoorbeeld doorgaans een maximale ontladingsdiepte van 50% - dit betekent dat wanneer het huidige opslagapparaat vol is, slechts 50% van de nominale lading kan worden onttrokken - het energieopslagapparaat mag niet verder dan 50% worden geleegd.
Dit betekent dat een dergelijk energieopslagapparaat beduidend groter moet worden gedimensioneerd om voldoende vermogen beschikbaar te hebben wanneer dat nodig is.
Tegenwoordig bevinden moderne energieopslagsystemen zich meestal tussen 90% en 100% DoD. Omdat er echter ook hier tot 10% verschil kan zijn, speelt dit ook een rol in de opslagkosten - voor dezelfde prijs krijg je één keer 100% van de capaciteit, maar in de andere slechts 90%.
Vraag: Zijn er ook verschillen in efficiëntie?
Kostencontrole-expert: Ja, zeker, maar deze verschillen van apparaat tot apparaat zijn vrij klein. Maar als je precies wilt rekenen, spelen ze nog steeds een rol.
Maar de systeemefficiëntie is belangrijker. PV-systemen en energieopslagsystemen hebben in de praktijk een zeer hoog rendement, maar er zijn natuurlijk verliezen wanneer het vermogen wordt doorgestuurd naar het opslagsysteem en wanneer het vermogen uit de opslageenheid wordt gehaald en wanneer het wordt omgezet door een omvormer. Het totale rendement is zelden 100% - in de praktijk ligt dit in de regel tussen 90% en 98%.
Zoals ik al zei, spelen het type opslagverbinding en het systeemontwerp altijd een rol bij de systeemefficiëntie. Je moet dus altijd de hele faciliteit bekijken.
Vraag: Het aantal laadcycli heeft dan invloed op de levensduur van het elektriciteitsopslagsysteem?
Kostencontrole-expert: Precies. Als we een apparaat kopen voor 5.000 EUR dat 5.000 oplaadcycli mogelijk maakt, en een even duur apparaat met 10.000 oplaadcycli, is het tweede apparaat natuurlijk twee keer zo lang als het wordt gebruikt, d.w.z. het slaat twee keer zoveel elektriciteit op als het andere, gebaseerd op de gebruiksduur. Dit heeft natuurlijk een zeer significant effect op de kostenefficiëntie.
De verschillen in de laadcycli kunnen van geheugen tot geheugen vaak aanzienlijk zijn, zoals we hieronder zullen zien.
Om heel precies te zijn, moet je eigenlijk ook de garantieperiode meenemen - of er in ieder geval rekening mee houden. Je kunt er niet van uitgaan dat een apparaat direct na het verstrijken van de garantieperiode kapot gaat, maar theoretisch moet je het wel verwachten. In het geval van een geheugen met 5 jaar garantie kan eigenlijk een "veilige" levensduur van slechts 5 jaar worden geschat - als het kapot gaat, moet het worden vervangen, wat op zijn beurt weer kosten met zich meebrengt.
Vraag: Hoe zit het met de zelfontlading?
Kostencontrole expert: Bij de opslagefficiëntie wordt meestal al rekening gehouden met zelfontlading , in de meeste gevallen althans. In de regel is de zelfontlading van moderne elektriciteitsopslagsystemen slechts gering - maar ze is er altijd.
Zelfontlading vermindert ook de hoeveelheid elektriciteit die beschikbaar is in het opslagsysteem - en dit vermindert de opslagcapaciteit.
Vraag: waar haalt u al deze gegevens vandaan?
Voordat u koopt, moeten alle beschikbare gegevens over het geheugen worden verzameld en vergeleken
Kostencontrole-expert: In de regel kunnen bijna alle gegevens worden verkregen uit de technische beschrijvingen of gegevensbladen van de fabrikant. Sommige waarden, zoals de zelfontlading of de efficiëntie van de opslag, zijn niet voor elk apparaat te bepalen. Deze twee waarden zijn al met slechts kleine afwijkingen voor alle apparaten beschikbaar, zodat ze ook bij een vergelijkingsberekening buiten beschouwing kunnen worden gelaten.
Vraag: Hoe breng je al deze gegevens samen op één factuur?
Kostencheck expert: De formule hiervoor is:
Aanschafprijs / (nominale capaciteit * bruikbare capaciteit * aantal cycli * systeemrendement) = kosten per kWh
We hebben hier de twee waarden "efficiëntie van het elektriciteitsopslagsysteem" en "zelfontlading" genegeerd. Ze hebben in ieder geval nauwelijks een significante impact op het resultaat.
We willen de bovenstaande formule toepassen op een specifiek apparaat:
| Kostenfactor | waarde |
|---|---|
| Aankoopprijs | 5.931 EUR |
| Opslagcapaciteit | 6 kWh |
| Gebruikscapaciteit door maximale ontladingsdiepte (10%) | 90% |
| Oplaadcycli | 5.000 |
| Systeem efficiëntie | 98% |
De berekening is dus:
5.931 EUR / (6 kWh * 0,90 gebruikscapaciteit * 5.000 cycli * 0,98 systeemefficiëntie) = 5.937 EUR / 26.460 = 0,2241 EUR dus: kosten per opgeslagen kWh = 22,41 cent
Als we nu een even duur apparaat zien dat volledige ontlading mogelijk maakt (gebruikscapaciteit 100%), zou dat een aanzienlijke impact hebben op de kosten: in dit geval kost de opgeslagen kWh dan 5.931 EUR / 29.400 = 20,17 cent per kWh
Het zogenaamd "kleine" verschil in de prestatiekenmerken leidt tot een merkbaar verschil in de kosten die de opslag van één kWh veroorzaakt.
Op deze manier zijn verschillende elektriciteitsopslagsystemen qua kosten goed te vergelijken. Het toestel met de goedkoopste aanschafprijs is niet altijd de goedkoopste.
Deze berekening van de kosten per opgeslagen kWh biedt ook een goed startpunt voor het bepalen van de algehele efficiëntie van een gepland systeem.
Als de kosten per opgeslagen kWh elektriciteit hoger zijn dan de gebruikelijke elektriciteitsprijs, is het goedkoper om elektriciteit van het openbare net te halen.
Vraag: Welke financiering is er voor elektriciteitsopslag?
Kostencheck expert: Het aanvragen van financiering voor elektriciteitsopslag kan alleen onder bepaalde voorwaarden:
- de PV-installatie heeft een maximaal vermogen van 30 Wp
- Het systeem en de energieopslag worden gefinancierd door een promotielening van KfW
- de aanvraag is gedaan voor 31 december 2018 (daarna bestaat dit programma niet meer)
Dus wie een groter systeem met meer output heeft, kan geen financiering aanvragen. Er is ook geen eenmalige subsidie voor de kosten. Het is absoluut noodzakelijk om via KfW-lening 275 een lening te krijgen, waarna er een terugbetalingssubsidie van 400 euro of meer van de BMWi is. De hoogte van de aflossingssubsidie is afhankelijk van de nominale capaciteit van het elektriciteitsopslagsysteem en de omvang van het systeem.
Voor systemen die op een later tijdstip zijn gebouwd, is het niet langer mogelijk om het elektriciteitsopslagsysteem te financieren - althans niet via dit programma. De kosten voor de installatie kunnen dan mogelijk enigszins worden gemitigeerd via andere subsidieprogramma's voor het gebruik van zonne-energie.
