Rhododendrons verrukken ons in de lente met een veelvoud aan heldere bloemen. De gevarieerde soorten en gecultiveerde vormen van de veelal wintergroene heesters hebben al lang de harten veroverd van veel hobbytuiniers. We introduceren prachtige rododendrons, geven tips over aanplant en verzorging en vertellen wat je kunt doen tegen ziekten en plagen.
Over de geschiedenis van de rododendron
Het natuurlijke distributiecentrum van het geslacht rododendron, ook wel alpenroos genoemd in het Duits, ligt in Oost-Azië. De meeste soorten groeien in het westen en midden van China met de Himalaya. Ze komen zowel in de subtropische jungle voor als op hoogtes tot wel 5.000 meter. Daarbij produceren ze een grote verscheidenheid aan groeivormen van slechts enkele centimeters kleine dwergstruik tot bomen van bijna 30 meter hoog. Van daaruit brachten plantenjagers vanaf het midden van de 19e en begin 20e eeuw talloze soorten mee naar de botanische instituten. Sindsdien heeft de intensieve kweek en kruising van de verschillende wilde rododendronsoorten geresulteerd in een bijna onbeheersbare overvloed aan tuinvariëteiten.
Goed om te weten: Er zijn ook twee rododendronsoorten die thuis zijn in het Duitse Alpengebied: de roestbladige alpenroos (Rhododendron ferrugineum) en de trilharen alpenroos (Rhododendron hirsutum).
De mooiste rododendronsoorten
Door zijn oorsprong vond de rododendron het in het begin moeilijk om aan het lokale klimaat te wennen. Naast winterhardheid, het primaire veredelingsdoel van Duitse boomkwekerijen, wordt nu vooral gestreefd naar een compacte, gedrongen groei. De sierheester moet immers passen bij de tuinpercelen van nu, terwijl de oude soorten vooral ontstonden in ruime parken. De liefde voor opvallend getekende bloemen is daarentegen gemeenschappelijk bij zowel oude als nieuwe soorten. Maar mooi blad is ook vereist: de alpenrozen moeten er immers ook buiten de bloeiperiode van eind april tot half juni goed uitzien.
Start fotogalerij 
14 Alles weergeven 
De dubbele, roze rododendron-variëteit 'Homebush' is een echte blikvanger dankzij de bijzondere bloemvorm.
De rododendronhybride 'Helen Martin' groeit zeer compact en bloeit vanaf begin mei.
Rhododendron luteum 'Persil' is een van de weinige bladverliezende soorten die in de herfst bladverliezend zijn.
Het kleurenspel van de rododendronhybride 'Brasilia' is spectaculair: tijdens de bloeiperiode verandert het van oranje naar roze naar een subtiel crèmekleurig oranje.
De combinatie van gele en roze rododendrons heeft zelfs van een afstand een groot effect.
De bolvormig groeiende rododendron 'Catawbiense Grandiflorum' is van eind mei tot half juni bedekt met talloze grote paarse bloemen.
De rododendronvariëteit 'Professor Wolters' is ontstaan door kruising van de soorten Rhododendron simsii en Rhododendron mucronatum. In Duitsland is het nog niet zo bekend.
Ongebruikelijk maar echt: Rhododendron 'sapphire blue' bloeit eigenlijk in lichtblauw met een violet tintje. Het ras groeit zeer compact en lijkt op de Japanse azalea's.
De nieuwe rododendron-teelt 'Pushy Purple' is kleurrijk en ongecompliceerd, heeft geen speciale grond nodig en gedijt op vrijwel elke locatie.
Als geurende haag is de nieuwe Rhododendron Inkarho-variëteit, die bijzonder robuust en gemakkelijk te verzorgen is, indrukwekkend.
De bijzondere bloemvorm gaf deze soort zijn naam: Rhododendron jasminflorum. Weinig bekend in dit land.
Om de Rhododendron lochiae x brookeanum te zien, moet je naar speciale rododendronparken (hier: Botanika Bremen) of naar een Engelse bloemenshow.
De kwekers van de rododendron 'Bloombux' wilden een vervanger voor het buxus zoeken - dat is met dit lust voor het oog echt gelukt.
De bloemen van Rhododendron spinuliferum zijn ongewoon gevormd: ze lijken op een vingerhoedskruid, maar openen slechts enkele centimeters.
De zeven rododendron-groepen
De rododendrons die vandaag te koop zijn, worden ingedeeld in zeven grotere groepen op basis van hun oorsprong en uiterlijk:
- Grootbloemige rododendronhybriden: struiken zo groot als een man. Ze groeien het snelst van alle rododendronsoorten. Enorme bloemen in alle kleuren. Er is veel ruimte nodig, maar er zijn nu ook nieuwere, compacte soorten.
- Yakushimanum-hybriden: klein tot ongeveer 130 centimeter hoog. Brede, compacte groeiwijze. Bloeit op jonge leeftijd. Ideaal voor de meeste tuinen omdat het relatief zon-tolerant is.
- Williamsianum-hybriden: compacte struiken tot 150 centimeter met sierlijke, naar beneden hellende kelken. Ook wel bekend als de "klokrododendron". Vroege bloei vanaf eind april.
- Repens-hybriden: kort, niet veeleisend. Ze bloeien alleen in het rood en vormen aantrekkelijke bruinrode knoppen. Bloei al in april bij mooi weer.
- Wilde soorten en hun hybriden: een zeer heterogene groep van de meest gevarieerde rododendrons die relatief weinig zijn gemodificeerd door fokken. Er zijn veel dwergen en variëteiten, maar ook statige exemplaren met bladeren tot wel 25 centimeter lang.
- Bladverliezende azalea's: brede, opgaande struiken tot 1,20 meter hoog. Relatief kleine bladeren die in de winter afvallen. De zogenaamde Knap Hill-hybriden zijn bijzonder kleurrijk en robuust.
- Japanse azalea's: ze stammen af van Japanse wilde soorten. Vrij vlak, breed, rond groeiend tot 1,50 meter hoog. Zeer rijkbloeiend. Bijzonder geschikt voor dozen en emmers maar ook voor de voorgrond van borders. De zogenaamde diamantazalea's zijn een bijzonder rijkbloeiende dwergvorm die afkomstig is van de Japanse azalea's.
Van mei tot juni is een bezoek aan een rododendronpark zeker de moeite waard. Deze zijn in veel Duitse regio's verkrijgbaar.
De Engelse kwekerijen Walter C. Slocock, Anthony Waterer (Knap Hill Nursery), Exbury Gardens en Peter A. Cox waren of zijn nog steeds beroemde geboorteplaatsen van vele rododendronsoorten. Hier in Duitsland TJ Seidel bij Dresden en Dietrich G. Hobbie, GD Böhlje en J. Bruns in de omgeving van Oldenburg, Hans Hachmann in Barmstedt bij Hamburg en Georg Arends in Wuppertal.
De kwekers zijn vaak aangesloten op een rododendronpark, dat in mei en juni de mooiste indrukken trekt. In elke deelstaat zijn er nu meerdere parken - een bezoek is zeker de moeite waard.
De perfecte locatie voor rododendrons in de tuin
In onze tuinen hebben de groenblijvende of loofbomen een beschutte, gedeeltelijk schaduwrijke plek nodig, bijvoorbeeld voor een heg of aan een huismuur. Als de grond en lucht voldoende vochtig zijn, kan de rododendron ook de zon verdragen. Op plaatsen waar de wind wordt blootgesteld, droogt het te veel uit, vooral in de winter.
De bloeiende heesters staan het beste in de lichte schaduw onder hoge, oude huisbomen, die op hun beurt de luchtvochtigheid verhogen. De rododendron heeft een zeer ondiep wortelgestel met een hoog aandeel fijne wortels - dus alleen houtachtige planten met diepe wortels, zoals dennen, eiken, acacia, ginkgo, kale cipres, laburnum, hazelaar of amberboom worden beschouwd als natuurlijke bronnen van schaduw. Met zijn wortels heeft de rododendron zich perfect aangepast aan zijn natuurlijke habitat. Het groeit voornamelijk in bossen en wortelt daar in de machtige, luchtige humuslaag die zich in de loop van eeuwen heeft gevormd uit de herfstbladeren van de bomen en andere plantenresten.
Goed om te weten: Een rododendron kan niet goed opschieten met berken, noorse esdoorn en paardenkastanje, aangezien deze bomen zeer ondiepe wortels hebben en de bovengrond aanzienlijk kan uitdrogen, vooral in de lente en vroege zomer.
Rhododendrons werden vroeger vooral voor parken aangelegd. Vandaag meer voor particulieren en hun tuinen, dus kleiner.
De optimale bodem voor rododendrons
Rhododendron behoort tot de veenbedplanten, maar deze term is eigenlijk misleidend, want rododendrons komen niet uit het veen, maar zijn vooral thuis in de bergbossen. Dit wordt ook aangegeven door de Duitse naam Alpenrose. De term veenbedplant werd voornamelijk bedacht door de tuinbouwhandel, aangezien de grote veredelingsbedrijven in Duitsland voornamelijk gevestigd zijn in regio's met uitgestrekte, gedraineerde veengebieden. De rododendron groeit optimaal op de vochtige, luchtige, kalkvrije veengronden.
Plant rododendrons op de juiste manier
Om ervoor te zorgen dat de rododendron het goed doet in uw tuin, moet u deze zo huiselijk mogelijk maken. Zet hem bij het planten in zure en kalkvrije, humusrijke grond. Als de bodemgesteldheid ongunstig is, moet u de grond voorbereiden. Graaf voor elke plant een rond gat van ongeveer een halve meter diep en 1,5 meter breed. Om wateroverlast te voorkomen, brengt u een tien centimeter dikke drainagelaag van grof zand aan. Vul daarna de rest met een 50/50 mengsel van zand en schors of bladcompost. Goed verteerde koeienmest is ook een beproefd middel om de bodem voor rododendrons te verbeteren. De zogenaamde INKARHO rododendrons hebben zich bewezen op leemachtige bodems met een hogere pH-waarde. Dit zijn speciale verfijningen,die een hogere calciumtolerantie hebben dan de klassieke rododendrons.
Pas op dat u de rododendron niet te diep in het plantgat steekt. Anders zou het afsterven omdat de gevoelige wortels zouden afsterven. Als het gat te diep is, vul het dan een beetje op. Je speelt op safe als de kluit één tot twee centimeter boven de aarde uitsteekt. Nadat je de kluit in het plantgat hebt gezet, schop je hem voorzichtig in, geef je hem water, bestrooi je de wortelzone royaal met hoornkrullen en bedek je alles met een laagje schorsmulch van ongeveer vijf centimeter dik.
Let er bij het planten van rododendrons op dat de grond goed wordt voorbereid, dat deze een goede diepte heeft en dat deze op voldoende afstand staat van andere planten in het bed.
Bemest rododendrons
Zonder regelmatige bemesting wordt de rododendron niet zo groot en zet hij minder bloemknoppen. Hoornkrullen en goede langdurige meststoffen worden aanbevolen als meststof. De beste tijd om te bemesten is in maart of april. Voor kleinere planten (tot 60 centimeter hoog) is de optimale dosering ongeveer 50 gram langdurige mest per vierkante meter en 30 gram hoornkrullen. Voor grotere planten met ongeveer 90 gram kunstmest en 60 gram hoornkrullen. Oudere planten of planten vanaf een grootte van 1,2 meter kunnen een portie kunstmest van 120 gram en 70 gram hoornkrullen verdragen.
Herbemesting is mogelijk tot juli. Maar overdrijf het niet en geef maximaal 30 gram per vierkante meter. Bij het kiezen van de meststof moet worden opgemerkt dat rododendrons geen kalk verdragen - kijk naar het etiket. Als u het niet zeker weet, koop dan speciale meststoffen voor rododendrons.
Koffiedik is een goede organische rododendronmeststof gebleken. In kleine hoeveelheden ontvangt het alle voedingsstoffen die nodig zijn voor de plant, werkt het bodemzuur zuur en verrijkt het de bodem met humus. Ideaal dus! Omdat de hoeveelheid voedingsstoffen goed beheersbaar is, kun je naast andere meststoffen ook koffiedik strooien.
Grotere rododendrons zijn perfect om het perceel af te bakenen met een haag.
Rhododendron plagen en ziekten
De rododendron is meestal een zeer robuuste plant waar de hobbytuinier niet veel verdriet van heeft. Als er ongedierte en ziekten voorkomen, is dat meestal te wijten aan een verkeerde locatiekeuze, een slechte bodemgesteldheid of een gebrek aan voedingsstoffen. Als de rhododendron te veel aan de zon wordt blootgesteld en er onvoldoende bodemvocht is, kan de witte vlieg of de rododendronhuidwants zich verspreiden. Wateroverlast en bodemverdichting bevorderen aantasting door schimmelziekten.
Omdat de struiken veel voedingsstoffen nodig hebben om hun grote bladmassa en overvloed aan bloemen te ontwikkelen, kan onvoldoende bemesting leiden tot deficiëntieverschijnselen zoals gele bladeren of bloeiende rot. Ook is het niet toegestaan om te laat - na de zomermaand juli - te bemesten, anders kunnen de scheuten voor het begin van de winter niet meer rijpen en lopen vorstschade op.
Huid- of netbugs
De schade die wordt veroorzaakt door huid- of netwantsen omvat geelachtig gespikkelde bladeren en voortijdige bladval. De oorzaak van de plaag is vaak te droge lucht en onvoldoende bodemvocht. Bestrijding: Van mei tot juli herhaaldelijk behandelen met goedgekeurde insecticiden.
Netto insectenplaag.
Rhododendron cicade
De rhododendron cicade is een insect van tien millimeter groot. Hun larven zogen in de zomer op de bladeren en veroorzaken witte spikkels (vergelijkbaar met de rode spin). Vervelender is echter dat de insecten hun eitjes leggen in de nieuwe bloemknoppen die vanaf juni ontstaan. Het brengt een schimmel over die ervoor zorgt dat de knoppen afsterven, zodat ze het volgende jaar niet opengaan - hobbytuiniers beschouwen het fenomeen vaak als vorstschade. Bestrijding: Behandel de planten tijdens de zomermaanden alleen met goedgekeurde insecticiden als de besmetting ernstig is. Het uitbreken en weggooien van alle dode knoppen in de wintermaanden is ook vervelend maar effectief - dit kan de besmetting aanzienlijk verminderen, omdat de nieuwe generatie ongedierte in de lente niet kan uitkomen.
Rhododendron cicade
Vine snuitkever
De taxuskever is een zwarte kever van ongeveer 2,5 cm lang. Vanaf juni doet hij zijn kattenkwaad uit en eet de bladranden in de vorm van een baai. Het heeft geen invloed op de groei van de planten. De witte, bruinkoplarven zijn anders: ze knagen aan de wortels in de grond, kunnen de planten ernstig verzwakken en in extreme gevallen zelfs laten vergaan. Vaak worden de larven in de potgrond gebracht. Ter bestrijding: De uitsluitend nachtelijke snuitkever is slechts met grote moeite te vangen. Het is beter om de oorzaak van het probleem te achterhalen: van half september tot eind november en van half april tot half mei - afhankelijk van het weer - kun je de larven bestrijden met parasieten (nematoden). Ze worden in lauw, oud water geroerd en kunnen het beste 's morgens vroeg of' s avonds met een gieter in de wortel worden aangebracht.
De zwarte snuitkever eet de bladeren van de rododendrons.
Ijzertekort
Als de rododendron lijdt aan een gebrek aan ijzer, worden de bladeren geel. In het beginstadium blijven de bladnerven groen, in het verdere verloop verdorren en sterven de planten. Dit kan verschillende oorzaken hebben: kalkhoudend gietwater, bodemverdichting, wateroverlast of een doorgaans te hoge pH-waarde - de zogenaamde kalkchlorose. De planten kunnen het ijzer en magnesium dat nodig is voor de vorming van bladgroen uit de grond niet opnemen.
Om het ijzertekort tegen te gaan, helpt een kortdurende bladbemesting met geschikte ijzermeststoffen. Op de lange termijn kun je het probleem echter alleen oplossen door de rododendron te verplanten en te verplaatsen naar een nieuwe plek met goed voorbereide grond. Bij twijfel dient u voor het verplanten een bodemmonster te nemen in de wortelzone en dit te onderzoeken met een pH-test van een speciaalzaak. De pH-waarde mag niet hoger zijn dan 5,5. Regelmatig mulchen met sparren- of dennennaaldenstrooisel kan de pH-waarde in de grond op lange termijn op het zure bereik houden.
Afsterving van takken en bladeren
Het afsterven van de tak en het blad manifesteert zich in bladeren of twijgen van de rododendron, die hun glans blijven verliezen, bruin worden en afsterven. Schimmelpathogenen van het geslacht Phytophtora zijn de oorzaak. U kunt alleen actie ondernemen tegen de ziekte door de geïnfecteerde scheuten rigoureus te verwijderen. Ook in dit geval moet u de standplaats en de bodemgesteldheid kritisch controleren, omdat verzwakte rododendrons voornamelijk worden aangetast.
Roetige meeldauw
Roetzwammen zorgen ervoor dat de bladeren en takken er dof uitzien, bruin worden en uitdrogen. De schimmel komt meestal voor onder door bladluizen aangetaste bomen. Hun suikerachtige uitscheidingen - de zogenaamde honingdauw - druppelen op de bladeren en worden binnen korte tijd gekoloniseerd door een zwart paddestoelgazon. Dit is alleen een cosmetisch probleem omdat de schimmels het bladweefsel niet aantasten. Desalniettemin moet u de vervuilde bladeren met warm water afspoelen en de honingdauw met een zachte borstel verwijderen, omdat de schimmelcoating het fotosynthetische vermogen van de bladeren vermindert.
Stikstofgebrek
Bij rododendrons met stikstofgebrek verkleuren de bladeren bleekgroen tot geelachtig en groeien de planten nauwelijks. Op korte termijn is de beste manier om het probleem op te lossen het gebruik van een zuivere minerale stikstofmeststof zoals ammoniumnitraat. Los een handvol kunstmestkorrels op met lauw water in een gieter en breng de oplossing aan op de wortelzone. Tegelijkertijd moet u de bast-mulchlaag verwijderen en het wortelgebied bemesten met veel hoornkrullen voordat u de mulchlaag opnieuw aanbrengt.
