Tuinorchideeën stralen een vergelijkbare magie uit op hun tropische verwanten op een ingetogen manier: hun bloemen zijn vaak delicater, eleganter van vorm en hun kleuren minder intens. Sommige terrestrische orchideeën zijn inheems bij ons en voelen zich thuis in een natuurlijke tuin of op een perk. Ze hebben geen kas nodig om te gedijen, want onze tuinen voldoen aan alle eisen van de tuinorchidee.
Tactiek van de orchideeën
Zelfs voor kleine orchideeënzaden is de start in het leven niet eenvoudig. Ze hebben geen voedingsweefsel - ze kunnen zich dus niet voeden - en zijn daarom afhankelijk van bepaalde schimmels om te kunnen ontkiemen. De meeste soorten leren na verloop van tijd voor zichzelf te zorgen, wanneer de eerste bladeren ontkiemen. Maar andere soorten zijn hun hele leven afhankelijk van voedingspaddenstoelen. Ze ontwikkelen geen bladgroen die nodig zijn voor fotosynthese.
Ondanks of vanwege hun sterke achteruitgang hebben de inheemse terrestrische orchideeën zeer speciale strategieën ontwikkeld om te overleven en hun voortbestaan veilig te stellen. Sommige soorten, zoals de Jakobskruiskruid, trekken potentiële bestuivers aan door de buik van vrouwelijke insecten te imiteren en seksuele geuren af te geven. Andere inheemse soorten misleiden bestuivers door te doen alsof ze stuifmeel of nectar hebben. Als een bestuiver verdwaald is geraakt in de bloemen, wordt hij vastgehouden totdat hij stuifmeel heeft losgelaten en meegenomen. De Frauenschuh is zo'n bedrieger.
Natuurlijke habitats van de tuinorchidee
De inheemse terrestrische orchideeën zijn opmerkelijk goede locatiespecialisten en groeien meestal waar andere planten niet zouden kunnen overleven. Vooral intensief gebruikte gebieden behoren tot hun favoriete leefgebieden. Orchideeën zoals orchideeën groeien op natte weiden, vaak in valleien. Overstromingsgevaarlijke gebieden in de buurt van beken of rivieren worden ook wel natte weilanden genoemd. De Ragwurz komt voor op droge, voedselarme weilanden, zogenaamde arme graslanden. Omdat arme graslanden nauwelijks door mensen worden gebruikt, dienen ze als thuis voor veel zeldzame dier- en plantensoorten. De derde natuurlijke habitat voor orchideeën is het bos. Vooral orchideeën die weinig licht nodig hebben, zoals de damesslippers, groeien hier.
De inheemse orchideeën zijn opmerkelijk goede locatiespecialisten en groeien meestal waar andere planten niet zouden kunnen overleven.
Omdat mensen in de loop der jaren steeds meer de natuur in beslag hebben genomen - door landbouw, overbemesting en bouwgrond - en daarmee ook de terrestrische orchideeën van hun leefgebied hebben beroofd, worden deze met uitsterven bedreigd en nu beschermd. Bovendien zijn de inheemse planten niet zo assertief als andere vertegenwoordigers van hun soort en worden ze daarom gemakkelijk door hen verplaatst. Orchideeën plukken of opgraven is niet toegestaan! Handel is verboden binnen de EU en import en export worden aan strenge controles onderworpen.
De tuinorchidee in uw eigen tuin
Wil je in je tuin genieten van inheemse orchideeën, dan kun je helaas alleen planten kopen die kunstmatig zijn vermeerderd. Let bij het kopen op de betrouwbaarheid van de dealer, dat wil zeggen koop alleen bij dealers die een CITES-certificaat kunnen tonen ("The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora"). Dit certificaat laat zien of de plant daadwerkelijk uit kunstmatige vermeerdering komt en uit welk land hij komt. Orchideeën zijn vooral effectief in moestuinen of bloembedden.
Verzorging en locatie van tuinorchideeën
De bijzondere aantrekkingskracht van buitenorchideeën is dat een zeldzame en exotische plant is geïntegreerd in een natuurlijke omgeving en zich daar natuurlijk kan voortplanten. Regen, vorst en sneeuw laten ook buiten orchideeën goed gedijen, omdat ze winterhard zijn tot min 20 graden Celsius. Orchideeën die in de tuin worden geplant, hebben geen speciale zorg nodig dan het gebruikelijke tuinonderhoud. Ook kunnen ze zonder problemen enige tijd aan hun lot worden overgelaten, bijvoorbeeld op vakantie. Extra zorg is alleen nodig in extreme situaties, zoals overmatige hitte, ernstige droogte en langdurige regen.
Tuinorchideeën bewegen met de tijd mee
In het voorjaar, na een uitgesproken winterslaap, ontkiemen de orchideeën uit de aarde. Afhankelijk van het geslacht bloeien de planten vanaf het vroege voorjaar, de meeste in mei en juni, en sommige tot in de herfst. Dit wordt gevolgd door het moment van voortplanting: nieuwe scheuten en bloemsystemen worden gevormd. In de herfst bereiden de orchideeën zich weer voor op de winterslaap, afhankelijk van het geslacht. Velen vormen een winterknop en overwinteren onder het oppervlak onder de dekking van de aarde. Het zorgt voor gelijkmatig vocht en voorkomt verwondingen door invloeden van buitenaf.
De orchidee
De grote, groenblijvende orchideeënfamilie, die in onze tuinen voornamelijk met de geslachten Orchis en Dactylorhiza kan worden geplant, biedt een breed scala aan zeer verschillende bloemen. Van april tot mei zijn de tien tot twintig centimeter grote tuinorchideeën in wit, roze, roze, paars en zelfs dieppaars verkrijgbaar.
De orchidee overwintert groen.
Locatie, aanplant en verzorging
De orchidee geeft de voorkeur aan een licht zure tot basische grond in een gedeeltelijk schaduwrijke tot volle zon. Als uw vloer kleiachtig is, kunt u deze verbeteren met bijvoorbeeld verrot houtsnijwerk. Orchidee geeft de voorkeur aan het gezelschap van andere planten, bij voorkeur orchideeën, maar kan niet goed overweg met sterk groeiende planten omdat ze niet tegen overgroei kan. U kunt deze tuinorchidee planten in gaten van 20 centimeter diep en gevuld met los kruimelig substraat. Zorg ervoor dat je de knop ongeveer twee centimeter diep in het substraat steekt. Het enige wat u over de verzorging kunt zeggen is dat het bed te allen tijde vochtig moet worden gehouden en dat u de planten tijdens de groeifase voorzichtig kunt ondersteunen met orchideeënmest.
Nieuwe scheuten en overwintering
De orchideeënsoort Dactylorhiza trekt de bladeren in de rustfase in de herfst naar binnen en vormt een dochterknol met een winterknop. Dit wordt dan het komende voorjaar gebruikt voor nieuwe scheuten. De Orchi-orchideeënsoorten trekken in juli en augustus hun bladeren in hun rustfase en vormen in de herfst op de dochterknol van het voorgaande jaar een nieuwe bladrozet voor het komend jaar. Ze overwinteren groen. In het voorjaar ontkiemen ze dan uit de reeds gevormde rozet.
De Ragwurz
De delicate, ingetogen Ragwurze, ook wel Kerfstendel genoemd, vormen een ander geslacht in de orchideeënfamilie. Ze kunnen 90 centimeter groot worden, maar worden gemiddeld tien tot veertig centimeter hoog.
De Jakobskruiskruid trekt potentiële bestuivers aan door de buik van vrouwelijke insecten na te bootsen.
Locatie, aanplant en verzorging
Ragwurze geeft de voorkeur aan een ietwat humusrijke, goed doorlatende ondergrond op een zonnige, beschutte locatie tussen andere kleingroeiende gezelschapsplanten die mooi door de grond wortelen. U kunt de Ragwurz planten in een kuil van ongeveer 20 centimeter diep gevuld met een geschikt substraat. Als het water in uw grond niet goed wegloopt, is een drainagelaag van grind of geëxpandeerde klei vereist.
Gedrag in de rustfasen
De Ragwurz doorloopt twee rustfasen per jaar - één in de zomer en één in de winter. Om zichzelf te beschermen tegen zomerhitte en droogte, trekken de planten van dit geslacht hun bladeren in juli en augustus volledig terug. In de herfst, wanneer er voldoende vocht is, vormen ze een nieuwe bladrozet en overwinteren ze groen. Ze stoppen met groeien tijdens de wintermaanden. In het voorjaar duwen ze een bloemstengel uit de bladrozet die in de herfst ontstaat.
De pantoffel van de dame
De damespantoffel heeft een onmiskenbare uitstraling en valt op door de opvallend grote, slofvormige bloemen. Als de locatie geschikt is, verdubbelen de scheuten van jaar tot jaar, omdat de nobele planten de neiging hebben zich aanzienlijk te vermenigvuldigen. Weelderige bosjes komen vaak tevoorschijn; na enkele jaren van groei kunnen honderden bloemen een tuin op indrukwekkende wijze vormgeven.
De Frauenschuh is gewend aan lange, harde vorst.
Locatie, aanplant en verzorging
De damesslipper geeft de voorkeur aan losse, niet te droge grond op een plek met ochtend- en avondzon. Zware bodems moeten worden losgemaakt met geëxpandeerde klei of puimsteengrind. Over het algemeen geeft deze tuinorchidee de voorkeur aan het gezelschap van andere planten, maar let er wel op dat hij niet in de buurt van bomen of struiken met agressieve wortels staat. Bodembedekkers met ondiepe wortels zijn de ideale buurt voor de damesslippers. De orchidee wordt in een kuiltje van ongeveer tien centimeter diep geplant en gevuld met substraat. Het substraat moet de knop twee centimeter bedekken. Er moet bijzondere aandacht worden besteed aan constant vocht, maar ook aan het vermijden van wateroverlast. Bemest de damesslippers alleen tijdens de groeifase.
Overwinteren
Sommige soorten damesslippers zijn gewend aan strenge vorst en een sneeuwbedekking die in hun natuurlijke omgeving al vele maanden gesloten is geweest. Onze milde en vochtige winters bezorgen hen dan ook problemen. In de tuin voorkomt een hoes van fleece en noppenfolie dat de grond op warme winterdagen niet te veel ontdooit en lekt.
