Hoe kun je leefruimte verkleinen, kamers samen gebruiken, woonkwaliteit anders definiëren en ook kosten verlagen? We behandelen deze vragen in onze nieuwe Interveiw-serie "Betaalbare huisvesting". Deze keer spraken we met de Frankfurter architect Hans Drexler over de toekomst van wonen.
Duitsland kreunt: er is een gebrek aan goedkope woningen, de bouwkosten stijgen. Leningen zijn extreem goedkoop, maar steeds complexere energiebesparende maatregelen en technologiekosten drijven de prijzen op. Waar en hoe kunnen bouwers besparen? Welke bezuinigingsmaatregelen zijn zinvol? De Frankfurter architect Hans Drexler toont in zijn boek “Bezahlbar. Goed. Wohnen. ”(Met Klaus Dömer en Joachim Schultz-Granberg, Jovis Verlag) aan de hand van een reeks voorbeelden van hoe goedkope woonruimte vandaag de dag nog kan worden aangeboden.
Met aanpasbare wanden en binnenuitrusting kan de leefruimte effectiever worden gebruikt: het "Black Tree Frog" -huis van Splitterwerk in Bad Waltersdorf, Oostenrijk
Meneer Drexler, iedereen klaagt over de hoge bouwkosten. Hoe kun je vandaag nog betaalbare woonruimte bouwen?
“Hiervoor moeten we het leven als geheel heroverwegen. Dit geldt allereerst voor het gebied waarin we wonen. Het is de afgelopen decennia enorm toegenomen. En het gaat over de levensstandaard die tegenwoordig wordt verwacht: hoeveel badkamers heeft een appartement nodig? Welk comfort, hoeveel mediatechnologie, hoe elegant moet alles zijn? Als we het hebben over stijgingen van de bouwkosten, praten we zelden over dergelijke redenen voor de kostenstijgingen. En we laten meestal achterwege dat we op steeds meer vierkante meters wonen. "
Hans Drexler doet al jaren onderzoek naar duurzaam en goedkoop bouwen. Aan de Jade University of Applied Sciences in Oldenburg doceert hij aankomende architecten in "Bouw en energie en bouwtechnologie"
Hoeveel ruimte wonen we nu?
“Gemiddeld heeft elke Duitser vandaag 47 vierkante meter beschikbaar. Dat is tien vierkante meter meer dan twintig jaar geleden. '
Gelden deze cijfers voor heel Duitsland?
"Nee. In sommige grote steden is het gemiddelde woonoppervlak lager omdat de prijzen daar zo hoog zijn. Hier in Frankfurt is dat bijvoorbeeld 39 vierkante meter per persoon. "
Kun je dezelfde woonkwaliteit in kleinere gebieden bereiken?
"Ik denk het wel! Op dit moment plannen we zo'n huis voor een coöperatieve groep in Frankfurt. We willen een woonoppervlakte creëren van 28 vierkante meter per hoofd. Om dit te bereiken zonder het comfort te verminderen, werken we met twee hoofdstrategieën. Het belangrijkste is dat veel functies in het gebouw worden gedeeld. Zo is er geen logeerkamer in de appartementen omdat er een gedeelde logeerkamer in de woning is die door iedereen gebruikt kan worden. De woonkamers voor een gezin van vier zijn relatief klein, slechts 30 vierkante meter. Er is een grote woonkeuken in het gebouw die kan worden gebruikt als er een verjaardagsuitnodiging moet komen of een ander feest. Er worden ook veel kleinere dingen gedeeld: in plaats van wasmachinekamers in elk appartement is er een gemeenschappelijke wasruimte.Er is autodelen in plaats van individuele parkeerplaatsen. We brengen het idee van de deeleconomie, dat we steeds vaker op verschillende gebieden van het leven hebben, over op leven. '
Maakt u ook de andere kamers kleiner?
“We ontwerpen momenteel kinderkamers van 10 vierkante meter. Dat lijkt in eerste instantie niet veel, maar het wordt gecompenseerd door zeer effectieve inbouwmeubelen en goede kamerverhoudingen. De slaapkamer kan ook iets kleiner zijn als deze goed is uitgerust. Je kunt zo'n kamer op 13 vierkante meter inrichten, inclusief een kledingkast en een tweepersoonsbed. Tegenwoordig zijn slaapkamers echter vaak gepland om 20 vierkante meter te zijn. Dat drijft duidelijk de kosten op. "
In Tokio heerst al een cultuur van kleine huizen en mensen leven in zeer kleine ruimtes. Een van de mooiste voorbeelden hiervan is het Moriyama House, ontworpen door de architecten van Sanaa
Hoe zien de bewoners deze miniaturen?
“Natuurlijk zijn er discussies over. De meeste mensen zijn terughoudend om hun consumptie te beperken. Verzaking is niet “in”. Maar als het om huisvesting gaat, hebben we nu een punt bereikt - althans in veel grotere steden - waarop de huidige prijzen de meeste gezinnen echt pijn doen. We moeten de juiste balans vinden. "
Zijn er rolmodellen om woonruimte te verkleinen?
"Ja absoluut. Kijk naar Japan. Het is een hoogontwikkeld land met een levensstandaard die gelijk is aan die van ons. Maar ook lange tijd met extreem hoge grondprijzen. Door deze druk hebben mensen in de grote steden leren leven in kleine en hele kleine gebieden. Hieruit hebben de Japanners een zeer hoog niveau van levende cultuur ontwikkeld. Vanuit mijn oogpunt is het daarom belangrijk om niet alleen naar de productiekosten te kijken als je naar de kosten van levensonderhoud kijkt. We moeten ook goed kijken naar wat er van ons wordt gevraagd. "
Is het starten van een montage een manier om kosten te besparen?
“Tegenwoordig verwacht een klassieke vastgoedontwikkelaar een projectopbrengst tussen de tien en twintig procent. Theoretisch zou dit kunnen worden bespaard door een initiatief, een bouwproject of een coöperatie. Of u kunt deze marge gebruiken om de kwaliteit van het gebouw te verhogen. Men moet de extra inspanning die het kost om zonder ontwikkelaar te bouwen echter niet onderschatten. "
Hoe kunt u de kosten van het bouwen van grond onder controle krijgen?
“Sommige Duitse steden proberen een bijdrage te leveren aan het verlagen van de kosten door grond ter beschikking te stellen die op lange termijn wordt verpacht. Als gevolg hiervan is de kostenfactor voor grondverwerving aanzienlijk verlaagd. In sommige regio's is dit de enige manier om überhaupt een bouwplaats te krijgen. Zoals bij ons in Frankfurt. Er is hier geen aanbieding meer. Om de hoge prijsdruk hier te verminderen, zouden er nieuwbouwgebieden moeten worden aangewezen. '
Kleinere appartementen, maar gedeelde kamers: het woonproject in Wenen op Nordbahnhof definieert duurzaam leven ook in termen van het aantal vierkante meters dat persoonlijk wordt gebruikt
Kunnen we vanuit het buitenland iets leren over goedkoop wonen en bouwen?
“In Oostenrijk bestaat al decennia lang een grote politieke consensus dat de stedelijke gemeenschappen met nederzettingsprojecten betaalbare huisvesting bieden. Het is daar een nationale traditie. Zoiets wordt in Duitsland niet geleefd. En helaas niet opgeroepen door de kiezers bij de stembus. In Nederland vind je altijd voorbeelden van hoe je snel en goedkoop kunt bouwen. Soms kosten hoogwaardige gebouwen daar maar de helft van wat ze ons zouden hebben gekost. "
Hebben de wettelijke vereisten inzake energie-efficiëntie en milieuvriendelijkheid de kosten veroorzaakt?
“Ik zou heel blij zijn als er betere oplossingen waren om tegelijkertijd energiezuinig en kostenbesparend huizen op een zeer hoog niveau te bouwen. Maar helaas is er nog een technologisch gat. Nu is een huis óf heel efficiënt en daardoor complex om te bouwen, óf het is relatief eenvoudig gebouwd en je moet een hoger energieverbruik accepteren. "
De architecten Drexler, Dömer en Schulz-Granberg portretteren beproefde modellen uit de architectuur en stedenbouw, leiden er strategieën uit af en peilen naar mogelijke besparingen. 288 pagina's, paperback, Jovis-Verlag, 25 euro. U kunt het boek hier direct bestellen
Waarom is dat?
“Een voorbeeld uit Den Haag (dat we ook in ons boek bespreken) laat zien dat je met een slimme standaardisatie van bouwelementen en met veel prefab een hoge woonkwaliteit kunt realiseren en tegelijkertijd heel voordelig kunt bouwen. De projectkosten per vierkante meter bedroegen daar iets meer dan 1000 euro. Dat is erg laag. "
Ziet u hierin mogelijkheden om ook in Duitsland kosten te besparen?
“De komende jaren zullen we een aanzienlijke toename zien in prefabricage en gestandaardiseerde componenten in de bouw. We moeten ook om andere redenen prefabriceren: er zijn de specialisten en ambachtslieden die op de bouwplaats werken, niet meer in dezelfde hoeveelheid als er momenteel vraag is naar bouwwerkzaamheden. "
Welke kansen biedt stedelijke verdichting?
“We hebben momenteel een enorme vraag naar appartementen. Om hiervoor in de bloeiende steden voldoende bouwgrond te voorzien, zou men zeker eerst de bouwregelgeving moeten benaderen en daar de ruimtelijke regelgeving moeten wijzigen en liberaliseren. Omdat dergelijke voorschriften tot dusver de mogelijkheden tot verdichting in stedelijke gebieden zeer duidelijk hebben beperkt. Dat zou helpen om binnenstedelijke gebieden meer en beter te gebruiken. "
Dit gebouw voor een woongroep in Frankfurt zal ooit een groot aantal gemeenschappelijke voorzieningen huisvesten. Hierdoor kan Drexler kleinere appartementen realiseren zonder dat de bewoners aan comfort hoeven in te boeten
